Martin Küchen & Landæus Trio: Mind the Gap of Silence

Avant Jazz / Free Improvisation / Avant-Garde
premiera polska: 2020-08-03
opakowanie: kartonowe etui
opis:
esensja.pl:
Szwedzki saksofonista Martin Küchen znakomicie czuje się zarówno w składach rozbudowanych, jak i kameralnych. Stąd zapewne bierze się dbałość o karierę Trespass Trio, ale też powroty do współpracy z formacją Landaus Trio, na czele której stoi pianista Mathias Landaus. W tym roku ukazała się ich trzecia wspólna płyta – krążek „Mind the Gap of Silence”.

Martina Küchena czytelnicy „Esensji” powinni już dobrze kojarzyć. To przecież on stoi za sukcesami All Included („Satan in Plain Clothes”), Trespass Trio („The Spirit of Piteşti”), ale nade wszystko kilku wcieleń big bandu Angles – z dodanymi do nazwy cyferkami 8, 9 lub 10 („Injuries”, „Disappeared Behind the Sun”, „Beyond Us”, „Today is Better Than Tomorrow”). Nie można też jednak zapominać o kameralnym wcieleniu tej formacji, czyli Angles 3 („Parede”), które jest najbliższe tego, co od lat Küchen prezentuje również z pomocą Tria Mathiasa Landausa. Landaus to bardzo aktywny artysta – zarówno muzyk sesyjny, jak i lider. Na czele Tria stoi od dekady i pod tym szyldem wydał właśnie piątą, a trzecią z Küchenem, płytę.

Wszystko zaczęło się od opublikowanego w 2011 roku krążka „Jul pa jazzvis”, na którym Mathiasa wspomagali kontrabasista Kristian Lind oraz perkusista Jonas Holgersson. Taki skład nie utrzymał się jednak długo, niebawem bowiem Linda zastąpił – pochodzący z Finlandii – Johnny Aman, a do współpracy zaproszony został jeszcze… Martin Küchen. W poszerzonym o instrumenty dęte składzie zespół zarejestrował dwa albumy, które pierwotnie ukazały się jedynie w wersjach winylowych: „Four Lamentations and One Wicked Dream of Innocence” (2014) oraz „The Pity of It All” (2016). W 2018 roku materiał z obu zebrano na jednym kompakcie – „Vinyl”. W tym samym czasie dyskografia Landaus Trio wzbogaciła się o punkt czwarty – zrealizowany z poetą Danielem Boyacioglu krążek „Bön för världen”. Po nagraniu tego ostatniego z grupą rozstał się Holgersson, a na jego miejsce lider przyjął młodą, lecz niezwykle uzdolnioną szwedzką perkusistkę Cornelię Nilsson (rocznik 1992), która dopiero wchodzi na jazzowe salony.

Kooperacja z takimi tytanami, jak Martin Küchen i Mathias Landaus, powinna okazać się skuteczną przepustką. Tym bardziej że żadne pochwały, jakimi można obsypywać Cornelię po kilkunastokrotnym przesłuchaniu „Mind the Gap of Silence”, nie będą przesadzone. Mimo młodego wieku i wynikającego z tego braku doświadczenia (oczywiście jedynie w porównaniu z kolegami, z jakimi przyszło jej współpracować), Nilsson jawi się jako bardzo świadoma i nadzwyczaj utalentowana artystka. Sesja nagraniowa miała miejsce w studiu Gula w Malmö już jakiś czas temu, wszystko zamknęło się w ciągu jednego dnia – 14 marca 2019 roku – a było to możliwe w dużej mierze dzięki temu, że kwartet wszystkie utwory zagrał na żywo. Co oczywiście wiąże się z tym, że odpowiednio wcześniej, na etapie prób, musiał przećwiczyć materiał do perfekcji. Ostatecznie na płytę wydaną przez lizbońską wytwórnię Clean Feed w ostatni piątek czerwca trafiło sześć kompozycji, wszystkie autorstwa Küchena.

Dla słuchaczy kojarzących szwedzkiego saksofonistę głównie z produkcjami Angles, ale nawet kameralnego Trespass Trio, zawartość „Mind the Gap of Silence” może być niezwykle zaskakująca. Niewiele jest tu bowiem klasycznego free jazzu i awangardy, jest za to cała masa inspiracji bebopem spod znaku Charliego Parkera bądź wczesnego Milesa Davisa. Nad albumem unosi się duch lat 40. i 50. ubiegłego wieku, muzyka snuje się leniwie, a dźwięki nierzadko zawisają w papierosowo-narkotykowej mgle. Mimo to wszystkie kompozycje naznaczone są „piętnem” Küchena. Co to oznacza? Że potrafią urzec nostalgicznym pięknem i rozdzierającym serce smutkiem. Ten charakterystyczny rys twórczości Szweda mocno zaakcentowany jest już w otwierającym krążek „Sörkifsta”, w którym Martin kładzie nacisk przede wszystkim na subtelne, współgrające ze sobą partie solowe saksofonu i fortepianu. Tempo jest niespieszne, jakby twórcy zależało na tym, aby podkreślić wagę każdego akordu, każdej nuty. I chociaż przebijają się też od czasu do czasu bardziej optymistyczne noty, całość jednak skłania do głębokiej refleksji.

Z ducha Charliego Parkera bezsprzecznie zrodzony jest utwór tytułowy. Do „Mind the Gap of Silence” ponownie wprowadza nastrojowy saksofon, ale Küchen szybko ustępuje miejsca Landausowi, aby ten mógł uraczyć słuchaczy stonowaną fortepianową improwizacją. Martin powraca dopiero w końcówce, chcąc na nowo przywołać ducha lat 40. i 50., kiedy jazz nowoczesny dopiero przebijał się do mainstreamu, a słuchano go głównie w mieszczących się w piwnicach klubach. W „Old Harriot Hat” muzyka kwartetu zyskuje na intensywności, robi się nawet nieco swingująco, a ton całości nadaje zgrabny duet saksofonu i fortepianu. Numer ten jednak zaskakująco ewoluuje – im bliżej finału, tym bardziej robi się energetycznie i skocznie, po prostu… free (to przede wszystkim zasługa Küchena). W „East Hastings Satian Slow Stomp” zespół wraca na przetartą dwiema początkowymi kompozycjami ścieżkę – instrumenty ponownie snują się leniwie, usypiająco, aż do momentu kiedy sprawę bierze w swoje ręce – dosłownie! – Cornelia Nilsson. Jej solowy popis z miejsca podnosi temperaturę i sprawia, że krew w żyłach płynie szybciej.

I chociaż później kwartet wraca do poprzedniego wątku, nie jest on już taki sam. Podkreśla to finałowa partia saksofonu – tak przejmująco smutna, że aż dławiąca oddech i wyciskająca łzy. To nie powinno zaskakiwać. Przecież Küchen tak potrafi i niejednokrotnie wcześniej dał już temu wyraz. Przedostatni utwór na liście – „Love, Flee Thy House (in Breslau)” – Martin wykorzystywał już parokrotnie. Po raz pierwszy pojawił się on na płycie Angles 9 „Disappeared Behind the Sun” (2017), potem na krążku „Parede” (2018) Angles 3 i wreszcie na „Today is Better Than Tomorrow” (2019). Widać, że Szwed ma do niego wyjątkową słabość. I trudno się temu dziwić. Ta rzewna, elegijna kompozycja ma w sobie ogromną moc, której w niczym nie przeszkadza nawet okrojenie instrumentarium – tak samo dostojnie i doniośle brzmi w wykonaniu big bandu, jak i kwartetu. Z kolei zamykający płytę „Sounds & Ruins” pochodzi z – równie fantastycznego – „The Spirit of Piteşti” Trespass Trio. Oczywiście oba numery zostały odpowiednio przearanżowane, aby zrobić miejsce dla fortepianu, który został zresztą idealnie wpisany w nowy kontekst i znacząco wzbogaca przekaz.

Podsumowując krótko: kolejna wspaniała płyta Martina Küchena. I kolejny dowód na to, że warto powracać do współpracy z Landaus Trio.
autor: Sebastian Chosiński
Editor's info:
In this new opus coming from Sweden, poly-saxophonist Martin Küchen joins the Landaeus Trio, not only adding his instruments to the band led by pianist Mathias Landaeus but also his immediately recognizable personal compositions, full of Scandinavian folk-like melodies and complex African-inspired pulsations. The curious result of this encounter, “Mind the Gap of Silence” is simultaneously more abstract and more melodic than anything done before by Küchen and the Landaeus Trio in their separate ways on the fields of creative jazz. And that is unexpected, considering that abstraction and melodism travel different paths. The emotion is raw, but always in equilibrium with a kind of beauty you can’t describe with words, everything happening as if in slow fire. And no, what you’ll find here has little to do with the several complexions of Küchen’s Angles project. It’s something else entirely, with much to discover and to savor. Who could expect that the Landaeus Trio’s very characteristic mix of passion and introspective subtlety would marry so well with his ideas? Have a good journey…

muzycy:
Mathias Landaus grand piano, analog delay
Cornelia Nilsson drums
Johnny Aman double bass
Martin Küchen soprano, alto and tenor saxophone

utwory:
1. Sorkifsta 7:07
2. Mind The Gap Of Silence 5:37
3. Old Harriot Hat 4:44
4. East Hastings Satian Slow Stomp 10:03
5. Love, Flee Thy House (In Breslau) 8:02
6. Sounds And Ruins 8:09

wydano: 2020-07
nagrano: Recorded live at Gula Studion in Malmö, Sweden on March 14, 2019

more info: www.cleanfeed-records.com