Early Music Ensemble Scandicus: Bryd one brere

Muzyka Dawna
premiera polska: 2013-06-08,
Wydawnicto Audiofilskie
kontynent: Europa
kraj: Polska
opakowanie: digipackowe etui
opis:
Info wydawcy:
Średniowieczna liryka świecka

Fin'amour - to uczucie, styl życia, symbolika gestów i zachowań oraz ulubiony temat w europejskiej literaturze wieków średnich. Pojęcie miłości dwornej ukształtowało się za czasów trubadurów - poetów XI i XII-wiecznej Prowansji. Ich twórczość przetrwała do naszych czasów w wielu tekstach, a niektóre z nich zachowały się wraz z zapisem muzycznym. O samych autorach dowiadujemy się z życiorysów (vidas) zamieszczanych w niektórych zbiorach pieśni.

Giraut de Borneilh, czyli jak go opisywali współcześni: mistrz trubadurów - zasłynął między innymi pieśnią Reis glorios. Zaliczamy ją do gatunku alba, czyli pieśni o rozstaniu kochanków o świcie. Temat został jednak przedstawiony tu z punktu widzenia przyjaciela, który czeka na straży i ostrzega przed nadejściem poranka.

Wykonywaniu pieśni nierzadko towarzyszył taniec. Przykładem jest A l'entrada del temps clar anonimowego autora. Tekst mówi o królowej, która rusza w tan nie bacząc na zazdrosnego męża. Nie tylko taneczny charakter ale i specyficzne dla fin'amour motywy - zwłaszcza uwielbienie dla kochanki, tęsknota za jej obecnością oraz oczekiwanie na gest akceptacji - zawarte są w utworze Raumbaut'a de Vaquerias Calenda maia.

Jednym z tematów najchętniej podejmowanych przez poetów, są cierpienia miłosne. Opisuje je najbardziej znana pieśń Bertrarta de Ventadorn, który notabene musiał opuścić dwór swego protektora ze względu na afekt do jego żony - Marguerite de Turenne. Utwór Can vei la lauseta mover pełen jest goryczy z powodu niespełnionej miłości. Widok lecącego skowronka nie koi bólu, ale raczej wzmaga uczucie zazdrości w stosunku do ludzi szczęśliwych. Pieśń kończy się pełnym rezygnacji postanowieniem odejścia w smutku i porzuceniem radości i śpiewu.

Miłość dworna wraz ze swą etykietą zastrzeżona była dla wysoko urodzonych. Ceniony i znany trubadur Marcabru jednak w pełnej humoru i dowcipu pieśni L'autrier jost una sebissa daje początek lekkiemu w treści gatunkowi pastourelle. Charakteryzuje go motyw spotkania rycerza z pasterką, w którym znaleźli upodobanie truwerzy - autorzy północnej Francji i spadkobiercy spuścizny prowansalskich poprzedników. W ich twórczości odnajdujemy nie tylko wiodący temat miłości, ale i różnorodność form. Lekka historia opatrzona wdzięczną melodią o obserwującym igraszki zakochanych młodzieńcu (Ce fut an mai Moniota d'Arras), kontrastuje z trzygłosowym motetem Pucelete / Je languis / Domino w stylu Notre Dame z tekstem o tęsknocie za ukochaną.

Muzyka trubadurów w swej treści i formie miała bardzo szeroki wpływ na pozostałe regiony Europy. Niemieccy średniowieczni piewcy miłości (minne) znani nam są jako minnesangerzy. Jednym z ich najwybitniejszych przedstawicieli był Walther von der Vogelweide. Dzięki przekładowi Leopolda Staffa znany jest nam erotyk Under der linden o rozkoszach miłosnych na posłaniu z róż, których jedynym świadkiem był słowik. Pieśń Palestyńska (Palästinalied) należy z kolei do nurtu pieśni związanych z krucjatami. Zachęcano w nich do wypraw krzyżowych, opisywano toczone boje i zasługi, jakie osiągają rycerze uczestniczący w walce o Ziemię Świętą.

Na uwagę zasługują również pieśni pochodzące z terenów dzisiejszej Portugalii, a w szczególności Cantigas de Amigo (pieśni do przyjaciela) autorstwa Martina Codax. Podmiotem lirycznym utworu Ondas do mar jest kobieta oczekująca ukochanego nad brzegiem morza w Vigo.

Twórczość trubadurów docierała również do Anglii m.in. za sprawą Bernarta de Ventadorn. Niewątpliwie jednak muzyka angielska odróżniała się na tle Europy. Ilustruje to wyjątkowa melodyka anonimowej pieśni Brid one brere. W warstwie tekstu natomiast dostrzegamy zamiłowanie średniowiecznych poetów do symboliki i idiomu fin'amour. Dosłownie poeta zwraca się do ptaszka śpiewającego w krzaku róży. Można jednak interpretować tekst jako prośbę o wysłuchanie skierowaną bezpośrednio do ukochanej. Ptak na róży może również symbolizować samą miłość - wszak są to obrazy często wykorzystywane w liryce miłosnej.

Poezję w średniowieczu tworzyły nie tyle osoby wysoko urodzone co przede wszystkim wykształcone. Z życiorysów (vidas) wielu trubadurów wiemy, że pochodzili nierzadko z niższych warstw i w towarzystwie żonglerów (jongleurs) parali się muzykowaniem. Na drugim biegunie w stosunku do wysoko cenionej twórczości trubadurów czy truwerów stoją rubaszne teksty goliardów. Bacche bene venies to apoteoza wina i hymn na cześć Bachusa. Prosta pieśń In taberna oddaje atmosferę karczmy, gdzie goliardzi przepędzali swe życie wśród pijatyk, hulanek i gry w kości.

Editor's Info:
Medieval secular poetry

Fin'amour is a feeling, a lifestyle, symbolism of gestures and behaviour, and the favourite subject of European medieval literature. The concept of courtly love developed during the times of troubadours the poets of XI and XII centurys Provence. Their works survived to our times in many texts; some of them were preserved with music notation. About the authors themselves we find out from their short biographies (vidas) placed in some of the songs collections.

Giraut de Borneilh, described by his contemporaries as the master of troubadours, among other things was famous for his song Reis glorios. It belongs to a genre called alba, which are songs telling about lovers parting at dawn. But here the subject is shown from the point of view of a lovers friend, who stands on guard and warns about the forthcoming morning.

The songs performance was often accompanied by dance. A l'entrada del temps clar of anonymous author is a good example. Its lyrics tell about a queen starting to dance despite the jealousy of her husband. Not only the dance character, but also specific motives of fin'amour motywy especially admiration for mistress, yearning for her presence and expectation of her acceptance - are included in the song Calenda maia.

One of the subjects most willingly taken up by poets was the pain of love. It is described by the most famous song by Bertrart de Ventadorn, who had to leave the court of his protector because of the affection for his wife, Marguerite de Turenne. The song Can vei la lauseta mover is full of bitterness caused by unfulfilled love. The view of a flying lark does not ease the pain, it rather heightens the feeling of jealousy towards the happy ones. The song ends with full of resignation decision to leave in sadness and to abandon joy and singing.

In the works of trouveres the authors of northern France and successors of troubadours we find not only the leading subject of love, but also the variety of forms. A light story of a young man watching lovers fun, accompanied by a charming melody (Ce fut an mai by Moniot dArras), contrasts with the motet Pucelete / Je languis / Domino for three voices, in Notre Dame style with lyrics about longing for the beloved.

The troubadours music in its form and content had a wide influence in the other regions of Europe. The German medieval bards of love (minne) are known as minnesangers. One of their most eminent representative was Walther von der Vogelweide. Thanks to Leopold Staffs translation Polish readers know his love poem Under der linden telling about love pleasures on a bed of roses, witnessed only by a nightingale. The Palestinian Song (Palästinalied) on the other hand belongs to the current of songs connected with the crusades. The songs contained encouragements to take part in the crusades, described battles and (services rendered by knights fighting for the Holy Land) (honours showering the knights fighting for the Holy Land).

Songs originating from the lands of todays Portugal, especially Cantigas de Amigo (Songs to a friend) by Martin Codax also deserve our attention. The lyrical subject of another song, Ondas do mar, is a woman awaiting her beloved on the sea shore in Vigo.

The works of troubadours reached also England, among others because of Bernart de Ventadorn. Undoubtedly though, English music differed from the rest of Europe. It is illustrated by the extraordinary melodics of the anonymous song Brid one brere. In the text layer there is a noticeable passion of medieval poets to symbolism and the idiom of fin'amour. Literally the poet addresses to a bird singing in a briar, but the text may be also interpreted as a request for listening directed to a mistress. A bird on a briar may also symbolize the love itself it is indeed a picture often used in love poetry.

The Middle Ages poetry was created not so much by the high-born, but above all the educated. From many troubadours vidas we know that they often came from the lower social classes and earned their livings as musicians in the company of jugglers (jongleurs). At the other extreme of the highly estimated works of troubadours or trouveres there were the broad texts of goliards. They were usually fluently Latin speaking students of universities or monastic schools. Bacche bene venies is a paean of praise for wine and Bachus. The simple song In taberna shows the atmosphere of taverns, where the goliards spent their time among drunken revels and playing dice.

muzycy:
Skład zespołu
Agata Kachel-Flis - oud, darabuka, riqq
Agnieszka Leśniak-Mucha - śpiew, darabuka, symfonia, triangel
Tymoteusz Dorda - śpiew, fidel
Jakub Kabus - śpiew, bendir, darabuka, symfonia
Piotr Flis - harfa romańska, flet prosty, oud, kierownictwo artystyczne

utwory:
Bernart de Ventadorn ( XII w.) [Paris, Bibl. Nationale, Ms U, f. 89v-90r]
Quan vei la lauseta mover
Anonim ( XII w)
A l'entrada del temp clar
Giraut de Bornelh (XIIw.) [Paris, Bibl. Nationale, MS R-8]
Reis glorios
Walther von der Vogelweide (XIII w.) [Bibl. de l'Arsenal, Paris 5198]
Under der linden
Raimbaut de Vaqueiras (XIIIw.) [Paris, Bibl. Nationale, MS R-62]
Calenda maia
Anonim (XIII w. ) [Codex Montpellier]
Pucelete / Je languis / Domino
Walther von der Vogelweide (XIII w.) [Münster Ms VII, 51]
Palastinalied
Anonim(ok. 1300 r.)
Brid one brere
Martin Codax (XIII w.) [Pierpont Morgan Library, New York, Vindel MS M979]
Ondas do mar de Vigo
Anonim (XII w.)[Carmina Burana]
Bacche bene venies
Moniot d'Arras (XIII w.)
Ce fut en mai
Anonim (XII w.)[Carmina Burana]
In taberna

wydano: 2013-06
more info: www.multikulti.com
more info2: brydonebrere.scandicus.pl