Johann Sebastian Bach: Ascension Cantatas, BWV 11, 43, 128, 37

Muzyka Barokowa
premiera polska: 2011-03-14
kontynent: Europa
opakowanie: plastikowe etui
opis:
multikultiproject.blogspot.com; 2011-03
"Święto Wniebowstąpienia Pańskiego przypada w kalendarzu liturgicznym w czwartek, czterdzieści po niedzieli Wielkanocnej. I właśnie na ten dzień Jan Sebastian Bach skomponował cztery kantaty. Powstały one w latach 1724-1735 i wszystkie odwołują się w warstwie tekstowej do przewidzianego na ten dzień czytania z Ewangelii Św. Marka (Mk, 16, 14-20), sięgając jednak także z innych fragmentów tak Starego (Księga Psalmów), jak i Nowego Testamentu (Ewangelia Św. Łukasza). Chóralne fragmenty zostały ponadto zaczerpnięte z dzieł siedemnastowiecznych niemieckich poetów - Johanna Rista, Gottfrieda Wilhelma Sacera, Mariane von Ziegler (prawie cały tekst kantaty BWV 128), Josua Weglin oraz Matthausa Avenariusa. W warstwie muzycznej najbardziej znana jest kantata BWV 11, jedna z pierwszych napisanych przez kompozytora, której niektóre fragmenty Bach przerabiał i wykorzystywał później w innych swoich dziełach (Mszy h-moll czy Pasji wg Św. Mateusza).
Koopman nie zastosował do dzieła Bacha pojedynczej obsady. Wydaje mi się, że charakter Święta Wniebowstąpienia Pana Jezusa - jest to wszak jedno z najważniejszych świąt w roku liturgicznym - sprawia, iż taka forma wykonania dzieła - z rozbudowanym chórem i czterema solistami - wydaje się właściwsza dla podniosłego charakteru uroczystości niż mała obsada. Tym przynajmniej możemy sobie to tłumaczyć. Warstwa interpretacyjna kantat Bacha nie budzi już jakichkolwiek moich zastrzeżeń. Amsterdam Baroque Orchestra to wszak jeden z najlepszych zespołów specjalizujących się w muzyce tego okresu na świecie, a zestaw solistów ze znakomitym wiolonczelista Jaapem ter Lindenem na czele przyprawia o zawrót głowy. Na tej płycie szczególnie imponują trębacz Stephen Keavy oraz oboista Alfredo Bernardini. Nie inaczej jest z wokalistami, jakich tutaj zatrudnił Koopman - wszyscy należą do wąskiego grona światowej klasy interpretatorów muzyki barokowej. Holenderski dyrygent i organista wykazuje się - nie tylko na tej płycie - podziwu godną stałością i bas obsadzony jest wciąż przez jednego, tego samego wokalistę - Klausa Mertensa. Ten jest dzisiaj chyba (gdy Harry van der Kamp pełniej realizuje się jako dyrygent niż jako śpiewak) najlepszym interpretatorem bachowskiego repertuaru. Tutaj niesamowicie współbrzmi zarówno z Christophem Pregardienem, jak i James Gilchristem. Polecam gorąco to nagranie, nie tylko na dzień Wniebowstąpienia (chociaż i ten wkrótce przed nami).
autor: Wojciech Łastruga


Pro Musica Sacra 13 (2015)
(. . .) Wybitny holenderski organista i dyrygent Ton Koopman od wielu lat zachwyca swymi interpretacjami muzyki barokowej, pełnymi witalności i blasku. Dynamizm jego interpretacji organowej muzyki baroku i ich ekspresja, ocierająca się niekiedy o muzyczną ekstrawagancję, zjednały mu ogromne rzesze słuchaczy na całym świecie. Od kilkudziesięciu lat znana jest pasja Koopmana do cyklicznego rejestrowania twórczości kompozytorów niemieckiego baroku. Na uznanie zasługuje jedyne jak dotąd nagranie kompletu dzieł Dietricha Buxtehudego, w którym Koopman występuje w kilku rolach: jest organistą solistą, realizatorem basso continuo i dyrygentem. Wysoko ocenione przez krytykę nagranie jest ozdobą katalogu holenderskiej wytwórni płytowej Challenge.

Muzyka wokalno-instrumentalna Johanna Sebastiana Bacha nagrana przez Tona Koopmana w komplecie nie przyniosła mu jednak aż tak wielkiego uznania. Obydwie Bachowskie pasje w jego interpretacji, zarejestrowane w latach 1992–1993, znacząco odbiegają od poziomu wyznaczonego przez innych dyrygentów tzw. „nurtu historycznie poinformowanego”, do których należą chociażby John Eliot Gardiner, Philippe Herreweghe czy Masaaki Suzuki. Nagranie kompletu Bachowskich kantat udało się natomiast tylko połowicznie.

Powstająca ponad dziesięć lat (1994–2005) edycja od początku realizacji napotykała na wiele przeszkód. Przylgnęło wręcz do niej miano „pechowej”. Szefowie wytwórni Erato (Warner), z którą został podpisany przez Koopmana kontrakt, nie wydawali się chyba w pełni przekonani do słuszności realizacji tego projektu. Po części wynikało to z faktu, iż Warner miał już w swym katalogu komplet kantat zrealizowany we wcześniejszych latach przez Harnoncourta i Leonhardta.
Komplet ten, mimo opisanych powyżej mankamentów, wciąż cieszył się dużym zainteresowaniem melomanów i znakomicie się sprzedawał. Nagranie Koopmana mogło więc tamten sukces zdyskontować albo utrwalić. Ich konkurowanie w jednym katalogu wydawało się wielu niezbyt przekonujące. Kiedy więc pierwsze tomy nowej Bachowskiej edycji, zawierające po trzy płyty kompaktowe, nie wzbudziły zachwytów krytyki i nie okazały się komercyjnym sukcesem, po ukazaniu się 9 z zaplanowanych 22 części, Warner wycofał się z projektu, zostawiając Koopmana i prowadzone przez niego zespoły w dość niewygodnej sytuacji. Szczęśliwie holenderski Challenge odkupił licencję na zrealizowane nagrania i podjął się dokończenia całej serii, nie zmieniając żadnych wcześniejszych ustaleń dotyczących założeń cyklu, doboru solistów, szaty graficznej itp.

Nagranie Bachowskich kantat dokonane przez Tona Koopmana, ukończone ostatecznie w roku 2005, ma wiele zalet. Najważniejszą z nich jest jego kompletność. Koopman nie dość, że nagrał wszystkie kantaty, to jeszcze uzupełnił edycję o wersje alternatywne niektórych ich fragmentów (dotyczy kantat BWV 4, 18, 21, 63, 80, 89, 162, 182) i całych utworów (BWV 120a, 134a, 173a). Zarejestrował także Quodlibet BWV 524 oraz jako pierwszy nagrał odnalezioną niedawno arię BWV 1127 Alles mit Gott und nichts ohn ihn.

Mocną stroną opisywanego nagrania jest porywająca gra The Amserdam Baroque Orchestra, do której w partiach solowych zaangażowano najwybitniejszych instrumentalistów specjalizujących się w grze na instrumentach historycznych jak: Jaap ter Linden, Marcel Ponseele czy Marion Verbruggen. Wśród nich jednak najbardziej przekonujący, wręcz olśniewający, był występ samego Koopmana, który we wszystkich kantatach z organami obligato pełnił rolę solisty. Za wzorcową uznać należy także realizację basso continuo. Dotyczy to zarówno kwestii różnorodności instrumentów, jak i idealnego ich zestawienia w poszczególnych utworach, a także znakomitej interpretacji. Dobór solistów wokalistów wzbudza mieszane odczucia. Ich zestawienie skutkuje brakiem jednolitości brzemienia. Obok fantastycznych wokalistów młodego pokolenia (Paul Agnew, Sandrine Piau, Andreas Scholl, Gerd Türk) udział w nagraniu wzięli wokaliści, którzy mimo wielu wspaniałych dokonań z lat wcześniejszych, nie byli w chwili powstawania nagrania w tak znakomitej formie. Pewne zmęczenie i brak precyzji słychać zarówno w głosie Barbary Schlick, jak i Christopha Prégardiena czy Michaela Chance’a. Nie zachwyca także zespół Płytowe rejestracje kantat kościelnych Johanna Sebastiana Bacha 155 chóralny. Choć trudno wskazać na jakieś szczególne mankamenty jego brzmienia, w zestawieniu z chórami Johna Eliota Gardinera czy Philippe’a Herreweghe, sprawia wrażenie śpiewającego zaledwie poprawnie.

Opisywane niedoskonałości nie dominują jednak nad zaletami nagrania. Tych drugich jest zdecydowanie więcej. Nie bez znaczenia są także znakomite dołączone do płyt opisy kantat, których autorem jest wybitny muzykolog – Christoph Wolff16. Mimo wyrażonych uwag krytycznych nagranie Bachowskich kantat dokonane przez Tona Koopmana z pewnością zasługuje na uwagę i jest bardzo dobrą propozycją dla tych, którzy chcą mieć w swej fonotece wartościowe nagranie kompletu tych arcydzieł. Aktualny katalog wytwórni Challenge oferuje boks składający się z 67 CD, w którego skład oprócz kantat kościelnych wchodzą także następujące kompozycje: kantaty BWV 200–206, 207a, 208–215; appendices do kantat BWV 4, 18, 21, 63, 80, 89, 162, 182; Quodlibet BWV 524, Sinfonia BWV 1045; Aria BWV 1127 Alles mit Gott und nichts ohn ihn oraz msze BWV 233–236.
autor: Wiesław Delimat, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Editor's info:
Ascension Day belongs to the most prominent feasts related to the life of Christ and therefore required special musical consideration in Bach's time and he carefully paid attention to this. It does not surprise, therefore, when Bach included this feast day in his plans of the 1730s to give "oratorio status" to some works written for Christmas, Easter, and Ascension.
"Lobet Gott in seinen Reichen" BWV 11, entitled by Bach "Oratorium Festo Ascensionis Christi", was first performed on 19 May 1735. "Gott fähret auf mit Jauchzen" BWV 43 was first performed on 30 May 1726. The text of this cantata was taken froma cycle of sacred poetry by Ernst Ludwig, Duke of Saxe - Meiningen.
The cantata "Auf Christi Himmelfahrt allein" BWV 128 was first performed on 10 May 1725.The cantata "Wer da gläubet und getauft wird" BWV 37 was premiered on 18 May 1724.

muzycy:
Sandrine Piau, Johannette Zomer, Sibylla Rubens: soprano
Bogna Bartosz, Bernhard Landauer: alto
James Gilchrist, Christoph Prégardien, Jörg Dürmüller: tenor
Klaus Mertens: bass
The Amsterdam Baroque Orchestra & Choir
Ton Koopman: harpsichord, conductor

utwory:
"Lobet Gott in seinen Reichen" BWV 11
"Gott fähret auf mit Jauchzen" BWV 43
"Auf Christi Himmelfahrt allein" BWV 128
"Wer da gläubet und getauft wird" BWV 37

total time - 64:20
wydano: 2008-03
more info: www.challenge.nl