Jordi Savall: Ramon Llull - A time of conquests, dialogue and disconsolation [2 Hybrid SACD]

Klasyczna Muzyka Dawna
premiera polska: 2016-05-13
kontynent: Europa
kraj: Hiszpania
opakowanie: Box Set
opis:
multikulti.com:
Ramon (Rajmund) Llull nie był kompozytorem. Jest błogosławionym Kościoła rzymskokatolickiego, a był katalońskim tercjarzem franciszkańskim, misjonarzem, średniowiecznym filozofem, poetą, teologiem. Uważany za pierwotnego wynalazcę kombinatoryki, po raz pierwszy zastosowanej przez niego w konstrukcji maszyny logicznej.
Prawdopodobnie do 30 roku życia był dworzaninem Jakuba I Zdobywcy, potem następnie został pustelnikiem, a później tercjarzem franciszkańskim. Krótko żył w majorskim klasztorze Santuari de Nostra Senyora de Cura. Od tego okresu rozpoczął się jego wyjątkowy zapał nawracania świata muzułmańskiego. W tym celu zalecał naukę języków orientalnych i odparcie filozofii arabskiej, zwłaszcza Awerroesa. Założył szkołę w Palma de Mallorca dla członków swojej wspólnoty, w której szczególny nacisk kładziono na naukę języka arabskiego i chaldejskiego. Nauczał także w Paryżu, gdzie duży wpływ na jego życie wywarł dominikanin św. Rajmund z Penyafort.
Około 1291 roku udał się do Tunisu, gdzie głosił kazania dla muzułmanów, rozprawiając z nimi o filozofii. Po krótkim pobycie w Paryżu powrócił na Wschód jako misjonarz. Powrócił do Europy w 1311 roku, aby przedstawić na Soborze w Vienne swoje plany nawrócenia Maurów. W roku 1315 udał się znów do Tunisu, gdzie miał zostać raniony przez chcących go ukamienować muzułmanów w trakcie przemawiania po arabsku w celu nawrócenia miejscowych na chrześcijaństwo. Nie wiadomo dokładnie kiedy, gdzie i w jakich okolicznościach zmarł - istnieje kilka wersji jego śmierci (niektórzy autorzy wskazują, że zginął śmiercią męczeńską przez ukamienowanie w Tunisie ok. 1315, ale nie ma na to dowodów; druga wersja głosi, że zmarł w Bidżaja (Bougie) w Algierii w 1325; a trzecia, że zmarł naturalną śmiercią w drodze powrotnej z Tunisu do Palma de Mallorca na Morzu Śródziemnym). Faktem jest, że pochowany został w kościele św. Franciszka w rodzinnym mieście.
Działalność Llulla inspirował ten sam cel, co jego wysiłki misjonarskie i dydaktyczne. W licznych pismach (około 300), które wyszły spod jego pióra, po katalońsku, jak i po łacinie, stawiał sobie za cel wykazanie błędów awerroizmu i przedstawienie teologii chrześcijańskiej w taki sposób, aby sami muzułmanie musieli ujrzeć prawdę. Temu celowi jest też podporządkowane główne dzieło Llulla: Ars generalis ultima (Ars magna). Przedstawiony jest w nim projekt urządzenia (maszyny logicznej), w której podmioty i orzeczenia stwierdzeń teologicznych układały się w okręgi, kwadraty, trójkąty i inne figury geometryczne, a po poruszeniu dźwigni, przekręceniu korby albo obróceniu koła stwierdzenia tworzyły zdania prawdziwe lub fałszywe, same się dowodząc. Projekt ten rozwijany był też w jego kolejnych pracach. Llull utożsamiał teologię i filozofię. Trzynastowieczna scholastyka twierdziła, że podczas gdy obie te nauki zgadzają się ze sobą, czyli co prawdziwe w filozofii nie może być fałszywe w teologii i vice versa, są to jednak rozłączne nauki, różniące się zwłaszcza tym, że teologia polega na objawieniu, a filozofia wyłącznie na rozumie. Niektórzy filozofowie muzułmańscy (szczególnie Awerroes) rozdzielili te nauki proponując koncepcję dwóch prawd, zgodnie z którą prawda w filozofii może być fałszem w teologii. Tutaj Llull zajął skrajnie przeciwne stanowisko. Utrzymywał, że nie ma różnicy między filozofią a teologią, między rozumem a wiarą, tak że nawet najwyższych tajemnic można dowieść używając logiki i Ars Magna. Twierdzenie to zrównywało to prawdy zwykłe (dotyczące świata) i nadprzyrodzone.
Odmiennie od racjonalizmu Piotra Abelarda, racjonalizm Rajmunda był mistyczny: nauczał on wyraźnie, że w celu poznania najwyższych prawd rozumowi musi pomagać wiara, że gdy tylko wiara wypełni duszę swoim światłem, rozum, wzmocniony przez wiarę, "jest równie zdolny dowieść, że są trzy osoby boskie, jak to, że nie ma trzech Bogów". "Zależąc od łaski Boga" - pisał - "mam zamiar dowieść prawd wiary poprzez przekonujące rozumowanie". Z drugiej strony utrzymywał, że chociaż rozum potrzebuje Boskiej pomocy, wiara tak samo potrzebuje rozumu; wiara może nas zwodzić o ile rozum jej nie prowadzi. Ten, kto polega tylko na wierze, jest jak ślepiec, który polegając na zmyśle dotyku może czasem znaleźć to, czego szuka, ale często się myli - aby mieć pewność, że znalazł właściwy przedmiot, potrzebuje zarówno wzroku, jak i dotyku.
Zatem Rajmund twierdził, że aby poznać prawdę o Bogu, potrzeba użyć zarówno rozumu, jak i wiary. Nazywał się sam "chrześcijańskim sufi".
Jordi Savall od lat prowadzi poprzez muzykę dialog z odmiennymi kulturami. Sam najpierw zgłębiał i praktykował zachodnioeuropejską tradycję muzyczną począwszy od wczesnośredniowiecznych pieśni, kończąc na muzyce Haydna, Mozarta i Beethovena. Z czasem jednak pociągały go odmienne tradycje żywo obecne w muzyce średniowiecza i renesansu którą nagrywał - muzyka Arabska czy Żydów sefardyjskich. Sięgał z czasem coraz dalej poznając odmienne tradycje, nagrywając z muzykami z Grecji, Armenii, Konstantynopola, Cypru, Syrii ich własną muzykę, będącą częścią ich dziedzictwa i tradycji. Nie inaczej jest tutaj - ilustruje idee i dzieła Llulla współczesną mu muzyką, ale sięga do różnych kultur, tych, z którymi ten franciszkanin się stykał, polemizował, poznawał wraz z językiem i tradycją.
Savall zdaje się być zafascynowany Llullem także jako człowiekiem dialogu, a sam wielokrotnie w przeszłości udowodniał już, że i jego za spadkobiercę tej tradycji uznać należy. Ta płyta to obraz otwartości na piękno i inność rozumianą w różnych - najczęściej estetycznych - , ale i duchowych kategoriach, fascynację i ciekawość nią. I gotowość do spotkania i rozmowy, miast strachu i zamykania granic.
A nade wszystko - to po prostu cudownie piękny album.
Copyright © 1996-2016 Multikulti Project. All rights reserved

Editor's info
The musician considers whether the voices are high or low or of middle range, long and short, full-bodied and thin, in proportion to the accents of the vowels and consonants, so that he may adorn the voices and the melodies of the instruments which are pleasing to the ear and thereby cheer the hearts of men.
Ramon Llull, The Tree of Knowledge

Born in Majorca c. 1232, three years after the Christian conquest of the island (1229), Ramon Llull had very close contact with Muslim culture. It was not until after he was thirty years old that he gave up his life at court and began to study theology and philosophy. Not long after that, he purchased a Moorish slave in order to learn Arabic. This proximity to the Muslim world gave him an exceptional insight into religion and culture which set him apart from all the intellectuals in the Europe of his day. A tireless traveller, he visited the principal courts of Christendom to rally support for his projects, and he did so while engaging in an intense missionary activity to convert Jewish and, above all, Muslim unbelievers. Meanwhile, he also wrote more than 260 works in Catalan, Arabic and Latin, which were widely read in his own lifetime and were brimming with new ideas which had a major influence on the development of universal thought. In his Ars generalis ultima he developed a method intended to be used in religious debate, but which he also applied to scientific subjects and demonstration. After going on various missions to North Africa, Llull died at the age of 84 on his way back from one of his final attempts to engage in religious discussion with Muslim scholars in Tunis, where he was stoned and imprisoned.

More than 700 years separate us from the time of Ramon Llull, whose work has attracted the attention of such major figures as Giordano Bruno and Leibniz. Indeed, he continues to be a source of inspiration and beauty, making him one of the most outstanding writers and poets of medieval Catalonia. He lived in an age of great cultural splendour, which was characterized by the (not always) peaceful coexistence of the three religious cultures of his time: Christian, Muslim and Jewish. A famous and prolific author, Ramon Llull epitomised the universality of his time in a written output which transcended borders and made his new combinatory language a tool for seeking truth and understanding between cultures and religions. Certainly, the medieval Catalonia in which Ramon Llull lived was very far and very different from that of the present day, but the emotion and beauty of the music and recited texts which accompany us on this journey illuminate the most important events of his life and offer a glimpse of the hopes and feelings of the people of his time.

We do not know whether he was himself a musician, but we do know that he loved the art of singing and many of Llull’s poems were written to be sung and set to music. As the eminent musicologist Higini Anglès confirms in his brilliant study, La Música a Catalunya fins el segle XIII, “therefore, although he did not compose new tunes for his songs, he often indicated the tune to which he wished a particular poem to be sung.” Accordingly, we have used the music of Giraut de Bornelh’s exquisite lament No puesc sofrir la dolor as a musical vehicle for Llull’s personal poetic lament, Lo Desconhort.

In this CD-Book, which was recorded during a concert at the Saló del Tinell in Barcelona to mark the beginning of Llull Year in the 700th anniversary of his death in 1317, we recreate the soundtrack to Llull’s life; we discover Muslim Majorca as we listen to the taksims (improvised preludes), the Moorish dances, the Muwashahs and Arab laments, all outstandingly performed by modern-day musicians from Syria, Morocco, Turkey, Greece, etc., who are the true custodians and the new (re)creators of this ancient intangible heritage. The medieval instruments of Hespèrion XXI, the Eastern musicians and the voices of La Capella Reial de Catalunya perform songs, sirventès, laments and profane dances composed by troubadours, poets and minstrels such as Raimon de Miraval, Pèire Cardenal, Bernat de Ventadorn and other anonymous poets who were active at the royal courts of James I, Peter II, Alfons II and James II. And also the most representative sacred and spiritual music of the age, alongside Eastern music of Arab and Jewish origin, which, with their emotion and beauty, evoke for us the key moments in the life of Ramon Llull, his travels and the main historical events of his time.

This rich mosaic of music and song is complemented with fragments from some of his most important texts, taken from the Book of Contemplation, the Vida de Mestre Ramon (Ramon Llull: a Contemporary Life), the sublime Book of the Lover and the Beloved and The Tree of the Philosophy of Love, and other commentaries – all wonderfully recited with the distinctive music and declamation of their original languages by Sílvia Bel and Jordi Boixaderas. These texts convey with eloquence and determination the course of Llull’s life and his belief in the need to educate, explain, reason and, above all, to impart the light and truths of his Christian faith to those who believed in other religions through dialogue and rational dialectic based on knowledge and wisdom.

His critical thought, at once passionate and inspired, is addressed to society at large and especially to all believers, whether Christians, Jews or Muslims, always guided by a great sense of commitment and driven by his immense personal generosity. His work explored an extraordinary breadth and variety of meditations and proposals, all of which sought to raise human beings to the highest levels of humanity and spirituality by means of beauty, knowledge, eloquence and respectful dialogue.

Today more than ever, Ramon Llull serves as an example of one who lived intensely as a man of his time, who faithfully followed his ideas and principles to their ultimate conclusions, firm in the belief that art and knowledge, spirituality and dialogue were the essential tools to improve and change the world. A thinker, poet, philosopher, theologian, orator and missionary, all that he did and achieved in his life is the unfailing testimony to a body of exemplary teachings that are still relevant and necessary today. That is why we believe it is important to keep his message alive by studying and making his work known in Catalonia and around the world through the beauty of these music and texts through which we remember him. In so doing, we ensure that his spirit will continue to be a source of light and wisdom, which are so necessary in today’s directionless world, in which violence, fanaticism and stupidity increasingly and inexorably distract us from the ideals for which the great Ramon Llull lived: those of a civilization where humanism is grounded in teaching and dialogue, spirituality and beauty.
JORDI SAVALL
25th February, 2016
Flying from Frankfurt to San Francisco

muzycy:
La Capella Reial de Catalunya
Hespèrion XXI
Jordi Savall

utwory:
CD 1:
1/2 Invocació: Doctrina pueril, LXXIIII, Sobre la música.
31200La Mallorca Musulmana. Taksim & Moaxaja: Ya man Laibd Bihi Chamoulo
4/61213/29 Batalla de Muret/Conquesta de Mallorca. Llibre dels Fets de Jaume I

I
7/81232Naixement de Ramon Llull a la ciutat de Mallorca. Kalenda Maya
9/101257 Llull es casa amb Blanca Picany. Veri dulcis in tempore - Anònim
11/121262/63Presa de Cadis/“Conversió a la penitència”. Vida de Mestre Ramon, §1, 4

II
13/141265Peregrinació a Compostel•la. Santa Maria, strela do dia (CSM, 100)
15/181265/75Compra un esclau moro/El rei de Mallorca. Ya Mariam / Mater Dei

III
19/201282Pere el Gran desembarca a Tunísia/Les “Vespres Sicilianes”. Istampitta: Belicha
21/231283/90El Llibre d’amic e amat/Pot ensenyar als convents d’Itàlia. Ave, donna

IV
24/251291Sant Joan d’Acre, és presa pels sarraïns. Jerusalem se plaint et li païs
26/271293Primer viatge al Nord d’Àfrica, a Tunis. Moaxaja: Billadi Askara
28/291295A Roma, Llull fa una Petició a Bonifaci VIII. Conductus: Roma gaudens jubila



CD 2:
V
1/21297Estada a París, l’Arbre de filosofia d’amor. Deus est ainsi. Teobalt I de Navarra
3/41299El Llibre d’oració. Discurs de Llull a la Sinagoga de Barcelona. Quant ai lo mon
5/61300Inici de l’expansió dels turcs otomans a Anatòlia. Taksim & Dansa otomana
7/91301/02Escriu el Cant de Ramon/Viatges a Xipre, Armènia Menor i Jerusalem.
Lo Desconhort/Conductus: O totius Asie Gloria, Regis Alexandrie Filia
VI
10/121305El 14 de nov. Llull assisteix a la coronació de Climent V a Lió.
Breviculum/Anònim: Fanfara de Coronació/Te Deum - gregorià/Jordi Savall
13/141306Expulsió dels jueus de França. Plany jueu: Qamti be - Ishon Layla
15/161307Segon viatge al Nord d’Àfrica. Vida de mestre Ramon/Dansa del vent: Kevokê
17/181308Escriu l’Art breu, acaba l’Ars generalis ultima. Piangeti christiani - Anònim

VII
19/201309Quarta i darrera estada a París. Philippe de Vitry, Tribum/Quoniam secta
21/22 1313/14 A l’abril dicta testament/Tercera missió al Nord d’Àfrica. Qaduka (tradicional)
23/241316Ramon Llull mor a Tunis (Març). Guillaume Dufay, Veni, Sancte Spiritus

CONCLUSIÓ
25/261319Jaume II participa a la guerra castellana-granadina. Breviculum, fig 8
27/281327Culmina l’expansió mediterrània. Propiñan/«Uzzäl uşūleş Darb-i feth»
291396Neix Alfons El Magnànim.
301442Alfons V El Magnànim conquesta Nàpols i crea la Iª Acadèmia de les Arts.
31/32Dindirindin - Anònim/Gloria Patri et Filio - Guillaume Dufay (CMM 74)

wydano: 2016
more info: www.alia-vox.com