Tzadik Poznań Festival [katalog]

opis:

Gazeta Wyborcza, 2007-08-11:
'...Niezwykła książka która pokazuje, że warto czasem wykorzystywać preteksty, by powiedzieć rzeczy najważniejsze.
Tym pretekstem jest kończący się dziś w Poznaniu Tzadik Poznań Festiwal: z jazzowymi koncertami w synagodze - tymi, które się już odbyły i tymi, które jeszcze się odbędą, z sobotnim performance poetyckim, podczas którego zabrzmią wiersze Ewy Lipskiej, Ryszarda Krynickiego i Piotra Matywieckiego. Ale najważniejsze będzie to, co pozostanie po tym festiwalu - świadomość, że po raz kolejny podjęliśmy międzykulturowy dialog i nie wolno nam go już przerwać. Fakt, że w tym dialogu uczestniczyły tłumy, świadczy o tym, że rozgrywa się on już między społecznościami, a nie jednostkami. Chcę w to wierzyć i mam nadzieję, że takie przedsięwzięcia jak Tzadik Festiwal, pomogą poznańskiej synagodze - może wreszcie uda się przywrócić jej stan z 1907 r., a wnętrza zaadaptować na potrzeby Centrum Dialogu.
Książka wydana z okazji festiwalu jest przemyślana graficznie, pełna historycznych zdjęć z całej Europy (stroną graficzną zajął się młody, zdolny poznański artysta Raman Tratsiuk). Otwiera ją utwór najważniejszego izraelskiego poety współczesnego - Jehudy Amichaja, któremu znakomity wiersz, zaczynający się od słów: 'Bo ty jesteś król, a ja tylko książę / baz ziemi z ludem który mi ufa błądzę po nocy / bezsenny' zadedykował Zbigniew Herbert. Wiersz Amichaja jest znaczący - otwiera przestrzeń interpretacyjną dla innych tekstów - warto zacytować w całości: 'Prawdziwa synagoga / to ta w której już nikt się nie modli / przetacza się po tobie śmiech / przetaczają się łzy / jest teraz pusta / żywej duszy / modlę się'.
Tekst Agnieszki Sabor 'Synagoga: kształt wspólnoty' wprowadza czytelnika w architektoniczny świat synagog, z których większość została zniszczona i nie może liczyć na odbudowę. Dla poznaniaków najatrakcyjniejszy powinien być tekst Dainy Kolbuszewskiej 'Duma i wstyd', bo przypomina historię poznańskiej synagogi, zbudowanej w 1907 r. - będącej dziś dość paskudnym budynkiem przy ulicy Stawnej. Funkcję synagogi przestała pełnić 9 września 1939 r., potem hitlerowcy przebudowali budynek, a we wnętrzu urządzili pływalnię, która przetrwała do czasów współczesnych. Dwa lata temu gmina żydowska, która od 2002 r. jest właścicielem budynku, poprosiła władze Poznania o wsparcie w staraniach o unijne pieniądze - dzięki nim synagoga mogłaby stać się Cenrum Dialogu. Do tej pory niewiele udało się zrobić. Może teraz coś drgnie? (a raczej ktoś drgnie...). Chyba nie chcemy, żeby nasza synagoga podzieliła los zaniedbanych, rozpadających się budynków, o których pisze Katarzyna Tórz w tekście 'Synagogi w Europie. Degradacja i sakralizacja?'. Tekstową część książki wypełniają jeszcze rozważania Bożeny Muszkalskiej o klezmerach 'Klezmerzy. Od skrzypka włóczęgi po prądy alternatywne', fragmenty 'Opowieści chasydów' Martina Bubera, wiersze Ewy Lipskiej, Edmonda Jabesa i - na zakończenie - mocne 'Miasto' Ryszarda Krynickiego.
Czas ocknąć się z marazmu - wielki powrót kultury żydowskiej do Poznania stał się faktem...'
[Jolanta Brózda]