Jan Garbarek: Rites [2CD]

Ethno Jazz/World Jazz/Modern Jazz
premiera polska: 1996-01-16
kontynent: Europa
kraj: Norwegia
opakowanie: plastikowe etui
opis:
JazzPRESS:
Od końca lat 70-tych Jan Garbarek poszerza idiom jazzu o elementy zaczerpnięte z szeroko muzyki ludowej, przede wszystkim skandynawskiej, choć sięga także po muzykę z każdego innego zakątka świata, wkraczają na grunt „World Music”.

Podwójny album Rites - nagrany w marcu 1998 roku - nie tylko kapitalnie wpisuje się w ten nurt, ale dzięki połączeniu jazzowej improwizacji z muzyką rytualną otwiera przed słuchaczami nowe formy duchowego doznania. Ten klimat dobrze oddaje tytuł płyty - Rites, który wprost odwołuje się do „obrzędu przejścia” znaczonego magią, tajemniczością i archaicznością. Muzyka pomieszczona na tym albumie inspirowana jest życiowymi doświadczeniami Garbarka i jego bliskich. I zdecydowanie odróżnia się od poprzedniej, niezbyt przychylnie przyjętej przez krytykę, płycie Visible World z 1996 r.

Płyty składające się na wydawnictwo różnią się dość zdecydowanie swoim charakterem. Pierwszy dysk zagłębia się w duchowość i mistyczność, zaś drugi skupia się raczej na samym rytuale, na jego celebracji. Kompozycje pomieszczone na pierwszym dysku – dzięki zmiennej, „skandowanej” melodii, wzbogaconej jeszcze wielością perkusyjnych i keyboardowych ozdobników – stwarzają wystarczającą sporo przestrzeni dla Garbarka i dla grającej na perkusji i instrumentach perkusyjnych Marylin Mazur. Natomiast na drugim dysku znajdujemy tańce, utwory gospel, pieśni procesyjne, festiwalowe walce. Jak zatem widać, muzyka na tym podwójnym albumie jest mieszanką wielu nastrojów: modlitwy, kontemplacji i smutku, ale równocześnie funkowej transkrypcji tradycyjnej muzyki związanej z rytuałami i odświętnością.

Album, w większości, wypełniają kompozycje Jana Garbarka – zarówno nowe wersje już wcześniej zarejestrowanych kompozycji, jak np. „It’s Ok To Listen To The Gray Voice” (z płyty pod tym samym tytułem z 1985 roku także dla ECM), przeróbki tradycyjnych melodii, jak np. „Her Wild Ways”, „It's High Time”. Czy wreszcie cover Dona Cherry Codony „Malinye”. Na uwagę zasługują tytułowy, otwierający płytę utwór „Rites”, utrzymany w eterycznymi i ambientowym klimacie, z wyraźnie wybijanym rytmem przez perkusję Mazur i wzbogacony sopranowymi pasażami Garbarka. A także kompozycja Jansuga Kakhidze's „The moon over Mtatsminda”, zaśpiewana przez kompozytora z towarzyszeniem Tbilisi Symphony Orchestra, którą osobiście dyrygował. Zaś w utworze „We Are the Stars” słychać chór chłopięcy „Boys From The Choir Solvguttene”.

Glenn Astarita w zamieszczonej na portalu All Aabout Jazz recenzji albumu Rites kompozycję „The moon over Mtatsminda” podsumowuje tymi słowy „Ta melodia niesie ze sobą doznanie chwały, tryumfu, tak jak podczas śpiewania religijnych pieśni.” Wydaje się, że ta opinia dobrze oddaje charakter całej płyty Garbarka.

Editor’s info:
RITES is without question Jan Garbarek’s magnum opus. If not for the simple fact that it spans one and a half hours over two discs, it mines the deepest ores in the saxophonist-composer’s already vast oeuvre and polishes them just enough to let their colors speak. Every melody is a new stratum, a vein in the rock with a story to tell. The initiation begins with the cinematic title track. Accented by a light dusting of field recordings (taken during Garbarek’s travels in India), it follows a deep bass pulse and warm synths along an aerial view of mountainous terrain…barren, misty, and free. An eagle traverses these plains, the one who has seen it all: from ocean through volcanic eruption to solidification, from inhabitation through migration to desertion. Garbarek’s soprano peals like the lone survivor calling out to that eagle. The call goes unheeded. The eagle carries on, carrying nothing. In desperation, the survivor resigns himself to what must be and what never can. “Where the rivers meet” unspools his wayfaring in reverse, the last hopeful stage of a trek that brought him into the clearing. Like salmon leaping from the water, motives catch a glint of sun before they splash back into river’s flow. In that turgid reflection struggles the natural scope of “Vast plain, clouds,” where bassist Eberhard Weber leaves only the shadows of seedlings by way of drooping, willowed lines.

Garbarek flips back through the pages to his past with a haunting rendition of his quintessential “It’s OK to listen to the gray voice.” Its brushed cymbals and bubbling pianism invite us to look at our own lives anew. Keyboardist Rainer Brüninghaus provides epic touches to “So mild the wind, so meek the water” and “Her wild ways,” both of which give insight into the survivor’s maturation, while “It’s high time” brings us into the night of revelry that embraced his conception, further to the seat of his ancestry. The youthful candor of his discoveries, the newness of his faith, surprises one whose soles still bleed from the long journeys. And so, he bids, “Song, tread lightly,” cradling his own birth in a night vision.

The second disc thus replaces the survivor with a diary of things intangible. Here we come to know the profundity of joy. The memorable balance of “One Ying for every Yang” posits Garbarek and Weber against a shifting synth backdrop of liquid texture, while “Pan” and “Evenly they danced” enable likeminded playfulness. “Malinye” (written by, and offered in memory of, Don Cherry) is a distant carnival, an atmosphere emphasized in “The white clown,” which works its twisted spell in service of a childhood dream.

Two notable cameos come to us in the form of “We are the stars,” featuring the Norwegian youth choir Solvguttene in a setting of a Passamaquoddy (Native American) poem, and another setting of Galaktion Tabidze’s “The moon over Mtatsminda” by Georgian composer Jansug Kakhidze. A tireless advocate of Giya Kancheli’s music, Kakhidze offers voice and baton in kind, conducting the Tblisi Symphony Orchestra in a heartrending song that hangs on a silver thread. This song is a rite unto itself, a window into cultural understandings that weave themselves into tapestries of experience until one day a tug sets off their colors just so. In light of this, “Last rite” rings prophetically. Though essentially a reprisal of the opening track, it elides the reed. With the survivor’s call now gone, we are left with a choice: implore the passing eagles in our lives for assistance or move on until we find what awaits us.

muzycy:
Jan Garbarek soprano and tenor saxophones, synthesizers, samplers and percussion
Rainer Brüninghaus piano, keyboard
Eberhard Weber bass
Marilyn Mazur drums, percussion
Jansug Kakhidze singer and conductor
Tbilisi Symphony Orchestra
Bugge Wesseltoft additional synthesizer and electronic effects, accordion
Boys from the choir Solvguttene

utwory:
CD1:
1. Rites
2. Where the rivers meet
3. Vast plain, clouds
4. So mild the wind, so meek the water
5. Song, tread lightly
6. It's OK to listen to the gray voice
7. Her wild ways

CD2:
1. It's High Time
2. One Ying For Every Yang
3. Pan
4. We Are The Stars
5. The Moon Over Mtatsminda
6. Malinye
7. The White Clown
8. Evenly They Danced
9. Last Rite

nagrano: Recorded March 1998 Rainbow Studio, Oslo, except track 2-5 recorded in Tbilisi

more info: www.ecmrecords.com